Kancelarie notarialne

W Polsce pierwsi notariusze zostali mianowani w roku 1284 z rąk arcybiskupa gnieźnieńskiego. Trzy lata później notariusz Budzisław sporządził pierwszy w historii Polski dokument notarialny. W średniowieczu notariusze pracowali głównie dla diecezji, spisując i redagując akty na podstawie wzorcowych formularzy. Notariuszy zatrudniała również kancelaria królewska oraz nieliczne grono osób prywatnych. Ze względu na brak zainteresowania notariatem ze strony państwa, w pełni funkcjonował on jedynie na gruncie prawa kanonicznego. Istotny wpływ na kreowanie notariatu publicznego miało powołanie przez Jana Zamoyskiego Akademii Zamojskiej i nadania przez papieża przywileju kształcenia notariuszy według prawa rzymskiego. W systemie prawa miejskiego notariusz między innymi spisywał uchwały władz miejskich, sporządzał protokoły i rejestrował czynności z zakresu prawa cywilnego. Na gruncie prawa ziemskiego początkowo instytucja notariatu nie była znana. Dopiero pod koniec XVI w. doszło do wyodrębnienia urzędu rejenta. Początkowo jego pozycja ustrojowa nawiązywała bardziej do urzędnika kancelarii sądowej; w miarę czasu nastąpił znaczny wzrost rangi tego urzędu. Upadek I Rzeczypospolitej przekreślił szansę rozwoju notariatu w oparciu o polskie rozwiązania. W Księstwie Warszawskim obowiązywała francuska ustawa notarialna z 1803 roku. Notariusze, zwani pisarzami aktowymi, posiadali status funkcjonariuszy publicznych. Wymagano od nich: fachowego prawniczego przygotowania, odbytej aplikacji, złożenia egzaminu asesorskiego oraz złożenia kaucji przy obejmowaniu urzędu. Notariuszy mianował król na wniosek ministra sprawiedliwości. W Księstwie Warszawskim nie doszło do utworzenia izb notarialnych. Do zakresu kompetencji notariuszy należało sporządzanie czynności "dobrej woli" oraz wykonywanie funkcji "konserwatorów hipotek" (np. prowadzenie ksiąg hipotecznych). Koncepcję tę utrzymano w Królestwie Polskim, dokonując w niej jednak pewnych zmian (np. przywrócono przedrozbiorowy tytuł rejenta). Notariuszy mianowała Komisja Rządowej Sprawiedliwości. Poszerzono ich kompetencje, przekazując im szereg czynności wynikających z przepisów prawa hipotecznego. W roku 1876 ziemiom Królestwa Kongresowego Rosja narzuciła swoją ustawę notarialna z 1866 roku. Znacznie pogorszył się status notariuszy, zmieniono również ich tryb powoływania (prezes warszawskiej Izby Sądowej na wniosek prezesa sądu okręgowego) oraz wymogi (nie trzeba było posiadać wykształcenia prawniczego i składać egzaminu asesorskiego, a jedynie złożyć egzamin z zakresu umiejętności sporządzania aktów notarialnych oraz niezbędnej znajomości prawa. Wszystkie akty notarialne musiałby być sporządzane w języku rosyjskim. Na ziemiach zaboru austriackiego pierwsza austriacka ustawa notarialna weszła w życie w roku 1850, co zapewniło nowoczesną organizację notariatu. Pięć lat później zastąpiono ją kolejną ustawą. Natomiast na obszarze Wolnego Miasta Krakowa do roku 1859 notariat był wzorowany na wzorcach francuskich. Znaczący wpływ na rozwój austrowęgierskiego notariatu miała ustawa z 1871 roku. W przypadku ziem zaboru pruskiego wchodzących w skład Księstwa Warszawskiego przejściowo utrzymano rozwiązania francuskie. W 1845 r. przyjęto nowe zasady działania i organizacji notariatu pruskiego; notariat na ziemiach zaboru pruskiego funkcjonował na tych samych zasadach. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości początkowo utrzymywano zasady działania i organizacji notariatu odziedziczone po zaborcach. 27 października 1933 roku w drodze rozporządzenia Prezydenta uregulowano podstawy funkcjonowania notariatu, opierając ją o najlepsze europejskie wzorce. Od kandydatów na notariusza wymagało się: posiadania obywatelstwa polskiego, korzystania w pełni z praw cywilnych i obywatelskich, nieskazitelnego charakteru, ukończenia 30 roku życia, uniwersyteckich studiów prawniczych, odbycia pięcioletniej aplikacji notarialnej oraz złożenia z wynikiem pozytywnym egzaminu po tejże aplikacji. Notariuszy mianował Minister Sprawiedliwości. Notariusz miał status funkcjonariusza publicznego. Do zakresu jego kompetencji należało sporządzanie aktów i dokumentów obejmujących oświadczenia woli, oraz spełniania innych czynności zleconych mu przez prawo. W pewnych sprawach istniał przymus notarialny (określona czynność prawna pod rygorem nieważności musiała być sporządzona w formie aktu notarialnego). Notariusz mógł mieć jedną kancelarię w swojej siedzibie urzędowej, która była siedzibą sądu apelacyjnego. Położenie materialne notariuszy było bardzo dobre. W Polsce Ludowej przez kilka pierwszych lat obowiązywał stan prawny z II Rzeczypospolitej, z tym, że sytuacja materialna notariuszy znacznie się pogorszyła. Na mocy ustawy z 25 maja 1951 roku notariat został upaństwowiony, a notariusze stali się pracownikami państwowymi, utrzymując jednocześnie status osób zaufania publicznego. Wymogi powołania na stanowisko notariusza pozostały bez zmian. Minister Sprawiedliwości powoływał notariuszy oraz sprawował nadzór nad działalnością państwowych biur notarialnych. W 1955 roku zakres obowiązków notariuszy uległ rozszerzeniu (przekazano im obowiązki wydawania nakazów zapłaty u uproszczonych postępowaniach cywilnych oraz przyjmowania oświadczeń o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku w postępowaniu spadkowym. Od 1964 roku do obowiązków biur notarialnych należało również prowadzenie ksiąg wieczystych. W roku 1989 wprowadzono nowe prawo o notariacie, które umożliwiało wykonywanie zawodu notariusza zarówno w państwowych biurach notarialnych, jak i w indywidualnych kancelariach notarialnych. Przywrócono także samorząd notariuszy. 14 lutego 1991 roku weszła ustawa, na mocy której zawód został sprywatyzowany, a prowadzenie ksiąg wieczystych przekazano sądom.

Regulamin :: Dodaj stronę! :: Edytuj stronę :: Kontakt :: RSS

Przeszukaj toplistę:

 

Dodaj stronę! :: Edytuj stronę :: Wyszkiwarka :: Kontakt